Deficyt budżetowy stanowi różnicę, pomiędzy dochodami, jakie otrzymuj dane państwo, a wydatkami, jakie musiało ponieść w konkretnym roku. Jeżeli występuje sytuacja, że wydatki są większe, niż dochody, to takim właśnie wypadku mamy do czynienia z deficytem budżetowym. Jeżeli chodzi o instytucje prywatne, to w ich przypadku sytuacja ta doprowadziłaby do bankructwa firm. Tymczasem rząd ma mnóstwo możliwości sfinansowania deficytu. Najczęściej odbywa się niestety kosztem obywateli, którzy muszą płacić większe podatki. Jeżeli deficyt budżetowy się kumuluje, to dochodzi do znacznego wzrostu długu publicznego.

Dług publiczny stanowi całkowitą kwotę zobowiązań względem wierzycieli krajowych, czy też zagranicznych, podmiotów działających w sektorze publicznym, a więc na przykład Skarbu Państwa, czy też jednostek samorządu terytorialnego. Najłatwiejszym sposobem na zmniejszenie długu publicznego jest z pewnością uregulowanie wszelkich zobowiązań, jednak zanim do tego dojdzie, niezbędne jest zmniejszenie ich przyrostu. Żeby to nastąpiło, konieczne jest natomiast zmniejszenie deficytu finansów publicznych, na który składają się: deficyt danych samorządów, fundusze pozabudżetowe oraz deficyt budżetowy.

Dług publiczny, dzieli my na martwy, (któremu nie odpowiadają żadne aktywa, jakie występują w gospodarce), i dług produktywny, (który jest gwarantowany, dzięki występującym aktywom). Wszelkie zobowiązania, jakie występują w ramach długu publicznego, mogą być krótkoterminowe, (a więc muszą być spłacone do roku), średnioterminowe (których termin płatności wynosi 10-15 lat), jak również długoterminowe (powyżej 15 lat). Występują także obligacje, które nie podlegają wykupieniu a odsetki od nich płacone są w nieskończoność. Obligacje te nazywamy konsolami.

Dług publiczny musi być obsługiwany, a więc wierzycielom trzeba płacić należne odsetki oraz raty kapitałowe. Jeżeli dług publiczny jest w walucie obcej, ponieważ kapitały zostały pożyczone od wierzyciela zagranicznego, to w takim wypadku, wyraża się go w walucie krajowej, a przeliczenia dokonuje się według aktualnego kursu walut, podanego przez Narodowy Bank Polski. Obowiązek ten stanowi obciążenie dla budżetu państwa, a im większe jest obciążenie, to tym samym zwiększa się dług publiczny. Jeżeli jest on za wysoki, to który jeżeli jest za wysoki to również obciążenia podatkowe pozostają na wysokim poziomie, przez co znacznemu zmniejszeniu ulega aktywność gospodarcza. Jednocześnie skutkuje to nasilonym przepływem dochodów podatników do podmiotów, które są w posiadaniu obligacji oraz bony skarbowe, które to noszą nazwę rentierów rentierami.

Żeby ustalić, jaki jest poziom zadłużenia danego kraju, dokonuje się porównania długu publicznego z wielkością PKB. Relacja, jaka zachodzi pomiędzy PKB, a długiem publicznym, nie powinna być większa, aniżeli 60%, a wynika to z regulacji zawartych w Traktacie o Unii Europejskiej, jak również z Konstytucji RP. Niestety nie jest możliwe życie bez długu publicznego. Jest to jedno państwo na świecie, które nie ma długu publicznego, a jest nim Hong Kong.

.