Parabanki to popularne i bardzo często używane określenie. Z całą pewnością w dużej mierze na taki stan rzeczy wpłynęły liczne skandale i afery z udziałem tego rodzaju podmiotów. W rezultacie, dość powszechnie, nawet w różnego rodzaju artykułach prasowych lub zamieszczanych w internecie, używa się określenia „parabank” zamiennie na przykład z terminem „firma pożyczkowa”. W rzeczywistości jednak jest to podejście błędne, przynajmniej z czysto formalnego punktu widzenia. Polskie prawo co prawda jak na razie nie zawiera dokładnej definicji parabanków, jednak istnieją przepisy definiujące czym są desygnaty takich pojęć, jak na przykład instytucja bankowa, firma pożyczkowa, fundusz inwestycyjny i tak dalej. W ten sposób, możliwe jest skonstruowanie definicji negatywnej parabanku, a mianowicie poprzez sprawdzenie, czy dany podmiot spełnia kryteria innych, precyzowanych przez przepisy terminów.
Czym są parabanki
Zgodnie ze skróconą, lakoniczną definicją parabanki to po prostu „ podmioty prowadzące działalność charakterystyczną dla banków w oparciu o inne przepisy niż Prawo bankowe. Działalność instytucji parabankowych uzupełnia system banków komercyjnych i spółdzielczych”. Ta definicja jednak tak naprawdę nie mówi nam wiele, ponieważ przy odrobinie można ją zastosować na przykład również do firm pożyczkowych, które także nie działają w „oparciu o Prawo bankowe”, lecz na zasadach określanych przez takie przepisy, jak określone zapisy Kodeksu cywilnego, Ustawa o kredycie konsumenckim a także oraz tak zwana ustawa antylichwiarska.
Jak więc odróżnić parabank od banku lub firmy pożyczkowej i czy można podać przynajmniej w miarę precyzyjną definicję tego pojęcia?
Parabank a bank
Różnica pomiędzy bankiem a parabankiem jest prawdopodobnie o wiele łatwiejsza do wyjaśnienia, niż różnica na przykład pomiędzy tym pierwszym a firmą pożyczkową. Bank to bowiem podmiot działający na specyficznych, dokładnie precyzowanych przez prawo zasadach, podlegający ścisłej kontroli ze strony Komisji Nadzoru Finansowego, uczestniczący w Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i tak dalej. Sprawa w tym akurat przypadku jest również bardziej jasna, ponieważ właściwie nie istnieją banki reklamujące się jako instytucje bankowe, podczas gdy znajdziemy sporo podmiotów podających się za firmy pożyczkowe zaś w rzeczywistości będące właśnie parabankami.
Jakie są jednak praktyczne, czyli najważniejsze z perspektywy konsumenta różnice pomiędzy bankiem a parabankiem? Zostały one już wymienione. Mówiąc najkrócej, bank działa i musi działać zgodnie z licznymi, precyzyjnymi przepisami, zawartymi na przykład w Prawie bankowym. Tymczasem parabanki wciąż stanowią tak naprawdę przysłowiową szarą strefę, a ich działalność jest w ogromnej mierze dowolna. O tym, czy dany parabank należy do podmiotów potencjalnie niebezpiecznych możemy dowiedzieć się co najwyżej z listy ostrzeżeń publikowanej przez Komisję Nadzoru Finansowego, co oczywiście nie oznacza, że każdy tego rodzaju podmiot, który nie widnieje w owym spisie jest firmą wiarygodną.
Parabank a firma pożyczkowa
W tym miejscu zazwyczaj pojawiają się trudności z punktu widzenia zwykłego konsumenta. Dlaczego? Przede wszystkim z tej przyczyny, iż wciąż istnieją liczne parabanki reklamujące się jako firmy pożyczkowe, zaś w społecznej świadomości te dwa pojęcia nie są wyraźnie rozgraniczone.
Konsument może jednak w bardzo prosty sposób zweryfikować, czy dany podmiot jest firmą pożyczkową czy też parabankiem. Te pierwsze nie działają bowiem zgodnie z wymienionymi powyżej przepisami, ale też wszystkie bez wyjątku widnieją w Krajowym Rejestrze Firm Pożyczkowych. Rejestr ten działa w dużej mierze pod kuratelą Komisji Nadzoru Finansowego, więc można go uznawać za wiarygodne źródło informacji.
Jak więc zdefiniować parabank?
Na podstawie powyższych informacji wydaje się, że najprostszą metodą na zdefiniowanie terminu parabank jest sprawdzenie, czy konkretny podmiot posiada status formalny na przykład banku, firmy pożyczkowej i tak dalej. Jeżeli więc konsument ma do czynienia z podmiotem udzielającym pożyczek, lecz nie posiadającym statusu instytucji bankowej ani też firmy pożyczkowej(podmiot nie widnieje w Rejestrze Firm Pożyczkowych), mamy do czynienia właśnie z parabankiem, czyli instytucją działającą na bliżej nieokreślonych zasadach, często obchodzącą istniejące przepisy(na przykład te dotyczące firm pożyczkowych) w celu uniknięcia nadzoru ze strony określonych organów.